Tax Ruling στην Ελλάδα: Ξεκάθαρες ερμηνειες και χρηστή φορολογική διοίκηση
Σε ένα φορολογικό σύστημα με νομοθετική ασάφεια είμαστε όλοι εν δυνάμει φοροφυγάδες. Η λύση βρίσκεται σε μια μαγική φράση που ξέρει κάθε πρωτοετής νομικής: «την ασφάλεια δικαίου», την αίσθηση δηλαδή ότι όλοι καταλαβαίνουμε το ίδιο πράγμα σχετικά με το τι λέει ο νόμος.
Η άγνοια δικαίου δεν συγχωρείται ακόμη και όταν ο νόμος θέλει αποκρυπτογράφηση για να καταλάβουμε τι λέει, όπως συμβαίνει στις περιπτώσεις των φορολογικών νόμων. Αυτό όμως εμποδίζει τον φορολογούμενο να συμμορφωθεί ή να λάβει σημαντικές αποφάσεις.
Παράλληλα η «καταστρεπτική αμφισημία» των φορολογικών νόμων επιτρέπει στους φορολογικούς ελεγκτές να έχουν ευρύτατο περιθώριο ερμηνείας των φορολογικών διατάξεων οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν σε δικαστικές διαμάχες δεκαετιών.
Το προβλημα όμως των δυσερμήνευτων φορολογικών νόμων δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο.
Το πρόβλημα αυτό εχει παρατηρηθεί και στο εξωτερικό, και μάλιστα εδώ και δεκαετίες, αλλά εκεί δόθηκε μια λύση εμπνευσμένη από το ρωμαϊκό δίκαιο όπου οι ερμηνευτικές γνωμοδοτήσεις διαφόρων νομομαθών αποφασαφήνιζαν τυχον γκρίζες ζώνες του νόμου και ίσχυαν για όλους (rescriptum).
Αναφέρομαι στο θεσμό προληπτικής συμμόρφωσης του φορολογούμενου που επιτυγχάνεται μεσω των tax ruling (ή income ruling στις ΗΠΑ). Σύμφωνα με το θεσμό αυτό κάθε φορά που τίθεται θέμα ασάφειας μιας φορολογικής διάταξης ή αν ο φορολογούμενος θέλει να διευκρινιστεί πως εφαρμόζεται ο φορολογικός νόμος στην δική του περίπτωση, ή ακόμα και σε μια πολύπλοκή σύμβαση μπορεί, καταβάλλοντας ένα αντίτιμο ή παράβολο (που συνήθως αντιστοιχεί στο κόστος απασχόλησης μιας επιτροπής εξειδικευμένων επιστημόνων) να λάβει μια δεσμευτική απάντηση από την φορολογική αρχή. Το σημαντικό σε αυτή τη περίπτωση είναι ότι η απάντηση αυτή δεσμεύει την φορολογική αρχή σε μελλοντικό φορολογικό έλεγχο, λειτουργώντας σαν ασπίδα προστασίας.
Αυτή η διαδικασία έχει κυρίως τρεις στόχους
Α) Να προάγει την εθελοντική συμμόρφωση του φορολογούμενου.
Β) Να ενθαρρύνει τον κόσμο να επενδύσει σε ένα κράτος όπου ξέρει τι του ξημερώνει από πλευράς φορολογικής νομοθεσίας.
Γ) Να προστατεύσει τον φορολογούμενο από τυχόν αυθαίρετες ερμηνείες της φορολογικής διοίκησης.
Αυτοί οι θεσμοί είναι γνωστοί σε όλους έχουν κατά καιρούς αναλάβει θέσεις ευθύνης στο ΥΠΟΙΚ. Το ζήτημα είναι γιατί δεν έγινε ποτέ καμία κίνηση για να προωθηθεί η εφαρμογή του tax ruling στην Ελλάδα.
Η προσωπική μου άποψη είναι ότι η άκρα διαφάνεια που θα επέβαλλε ένας τέτοιος θεσμός θα διέλυε οριστικά την νοοτροπία φορολογικού ελέγχου που διατηρείται μέχρι σήμερα: «αν έρθει ο έλεγχος πρέπει οπωσδήποτε να βρει κάτι. Εν ανάγκη θα επινοήσει κάτι». Αυτή είναι μια αρρωστημένη νοοτροπία η οποία όχι μόνο χρεοκόπησε υγιείς επιχειρήσεις αλλά διώχνει μακριά επενδυτές. Αυτό όμως πρέπει να τελειώσει κάποια στιγμή.
Πρέπει πλέον ο φορολογικός έλεγχος να είναι μόνο έλεγχος και όχι διοικητικός εκβιασμός στηριγμένος στην ασάφεια των νόμων, ενώ στόχος των ελεγκτικών μηχανισμών θα πρέπει να είναι η συμμόρφωση των φορολογουμένων στον νόμο και όχι η προαποφασισμένη επιβολή προστίμων.
Σε ένα φορολογικό σύστημα με νομοθετική ασάφεια είμαστε όλοι εν δυνάμει φοροφυγάδες. Όμως ένα τέτοιο σύστημα σκοτώνει κάθε προοπτική ανάπτυξης. Η λύση βρίσκεται σε μια μαγική φράση που ξέρει κάθε πρωτοετής νομικής: «την ασφάλεια δικαίου», την αίσθηση δηλαδή ότι όλοι καταλαβαίνουμε το ίδιο πράγμα σχετικά με το τι λέει ο νόμος. Και στην περίπτωση της ήδη πολύπλοκης φορολογικής νομοθεσίας μπορούμε να το καταφέρουμε αν εισάγουμε και προσαρμόσουμε στη δική μας δικαιική παράδοση τον θεσμό του tax rulling.
